Mε την αυγή του νέου αιώνα, παρατηρούμε την αναγέννηση και τον εκδημοκρατισμό του φωτογραφικού βιβλίου στην Ελλάδα. Η έκθεση Ποιητική, Υλικότητα, Eπιτελέσεις: Ελληνικά Φωτογραφικά Βιβλία 2020-2023 καταγράφει την εξέλιξη αυτή και διερευνά τα χαρακτηριστικά της. Οι αιτίες της είναι πολλές: οι νέες ψηφιακές τεχνολογίες επέτρεψαν χαμηλότερα κόστη παραγωγής, αυτοεκδόσεις, και τη διεθνή διακίνησή τους, ενώ σημαντικό ρόλο έπαιξε το γεγονός πως, καθυστερημένα σε σχέση με τον υπόλοιπο κόσμο, η φωτογραφία θεσμοθετήθηκε ως καλλιτεχνική πρακτική ισότιμη με τη ζωγραφική και τη γλυπτική, με άμεση συνέπεια την αύξηση των μουσειακών εκδόσεων.
Επιπλέον, καθώς τα φωτογραφικά βιβλία ανταποκρίνονται και αποτυπώνουν
διάφορες εικονογραφικές προσεγγίσεις και τάσεις, η παρούσα επιμελητική πρόταση επιδιώκει να προσφέρει μια σύντομη επισκόπηση των σύγχρονων φωτογραφικών πρακτικών. Για τον λόγο αυτό, η επιλογή δεν περιορίζεται σε μια γενιά και συμπεριλαμβάνει βιβλία που καλύπτουν αναδρομικά ένα ευρύτερο πλαίσιο πρακτικής που χρονολογείται από τη δεκαετία του 1970. Περιλαμβάνει μονογραφίες που μπορεί να επικεντρώνονται σε ένα συγκεκριμένο θέμα, εκδόσεις που παρουσιάζουν ένα ή περισσότερα σώματα έργου, μια επιμελημένη αναδρομική του συνολικού έργου ενός δημιουργού, καθώς και εκτεταμένες εκθεσιακές εκδόσεις και αυτοεκδόσεις. Τα βιβλία που εκτίθενται αποτελούν ένα καλειδοσκόπιο φωτογραφικών πρακτικών, που κυμαίνονται από την τοπιογραφία, τη φωτογραφία δρόμου, τη σκηνοθετημένη και ημερολογιακή φωτογραφία έως το κοινωνικό και πολεμικό ντοκουμέντο, καθώς και επαναδιατυπώσεις του «φωτογραφικού» που προκύπτουν από τη σύγκλιση της φωτογραφίας με άλλα μέσα, όπως για παράδειγμα, τα ψηφιακά μέσα και τη ζωγραφική. Διαπραγματεύονται επίσης ένα ευρύ φάσμα θεμάτων: τις ταυτότητες, την ελληνική κρίση, την ιστορία και τη συλλογική μνήμη, την αλληλεπίδραση φύσης και πολιτισμού, τις κοινότητες, τα κοινωνικά ζητήματα, την πολιτική.
Ο τίτλος της έκθεσης δηλώνει τρία επίπεδα προσέγγισης του υλικού. Η ποιητική αφορά τους μηχανισμούς αφήγησης, την επιλογή και την αλληλουχία των φωτογραφιών, τη διαλεκτική αντιπαράθεση κειμένου, εικόνων και γραφιστικής και διαδραματίζει κεντρικό ρόλο σε αυτήν την εξερεύνηση. Εξίσου σημαντική είναι η υλικότητα των εκδόσεων και η υπόστασή τους ως αντικείμενα: το μέγεθος και η μορφή τους, το πάχος και η υφή του χαρτιού αποτελούν αναπόσπαστα μέρη της αφηγηματικής και απτικής εμπειρίας τους. Τέλος, η έκθεση υπογραμμίζει τον τρόπο με τον οποίο τα φωτογραφικά βιβλία λειτουργούν ως οπτικές και κειμενικές προτάσεις και ως πολιτιστικές εμπειρίες και εξετάζει τον αντίκτυπο που έχουν αυτές οι επιτελέσεις στο κοινό και τις ιστορίες της ελληνικής φωτογραφίας.
Ο σκοπός ενός βιβλίου είναι να ξεφυλλιστεί και να διαβαστεί. Σύμφωνα με αυτή την αρχή, η έκθεση έχει σχεδιαστεί ως μια διαδραστική εγκατάσταση που προσκαλεί το άγγιγμα και τον αναστοχασμό. Εδώ, οι επισκέπτες δεν είναι παθητικοί θεατές αλλά ενεργοί συμμετέχοντες των οποίων η ατομικότητα καθορίζει τους διαφορετικούς τρόπους χειρισμού των βιβλίων και το ταξίδι τους σε πολλαπλούς συνειρμούς.
